Sebze satışında önemli bir yere sahip Antalya hali, domateste fiyatın nasıl yükseldiğını araştırmak için en iyi adres.
Antalya Toptancı Hali Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Dernek Başkanı Hasan Ali Yılmaz, market, manav, semt pazarlarındaki fahiş fiyatların sorumlusunun komisyoncu olmadığını belirterek, “Fiyatların yükselişina kayıtsız çalışan ‘korsan komisyoncular’ etki ediyor” söyledi.
Yılmaz, 50 kuruşa da, 3 TL’ye de domates sattıklarını söyledi.
ANTALYA’DA KİLOSU 50 KURUŞ
‘Seradan 50 kuruşa çıkıyor komisyoncu fiyatı artırıyor’ düşüncesine karşı çıkan Antalya Toptancı Hali Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Dernek Başkanı Hasan Ali Yılmaz, fiyatlara kendilerinin müdahalesinin mümkün olmadığını söyledi. Halde kurulan borsada fiyatların belirlendiğini o gün çok gelen ürünün fiyatının bir anda düştüğünü az gelenin ise bir anda yükseldiğını ifade eden Yılmaz, 2020 yılında 1 milyon tona yakın yaş sebze ve meyvenin toptancı halinden geçtiğini söyledi. Halde ürünlerin çeşitlerine göre sınıflandırılıp ona göre fiyatlandırıldığını da kaydeden Yılmaz, domatesin 4, salatalığın 3, biberin 2 çeşitten oluştuğunu daha farklı özel çeşitlerin mevcut olduğunu söyledi.
Domatesin 50 kuruştan Antalya’dan çıkıp İstanbul ve Ankara’da nasıl 10 liraları gördüğünü anlatan Yılmaz, “Biz burada 50 kuruşa da domates satıyoruz. Kokteyl domates 4-5 lira, salkım domates 6.50 lira, pembe domates 7 liradan satılıyor. 10 liraya satıldığı söylenen domatesin çeşidi nedir? Bunun iyi bilinmesi lazım. Silor salatalık 7-8 lira ama salatalık 4 lira. Birisi diğerinden küçük. Bunlar da cins farklından dolayı fiyatları yarı yarıya farklı” diye konuştu.
FİYATI KORSAN KOMİSYONCU ARTTIRIYOR
Kilogramını 3 liraya sattığı domatesten yüzde 8 komisyonla 24 kuruş kazandığını anlatan Hasan Ali Yılmaz, şöyle konuştu:
“Biz tüccara satıyoruz ama tezgaha gittiğinde 4-5 lirayı buluyor. Biz çiftçiden kesinlikle ürün satın almıyoruz. Onların bize getirdiği ürünü pazarlıyoruz. Komisyon alıyoruz. ‘Üreticiden 1 liraya alınıp 7 liraya satılıyor’ olayı aslında şuradan kaynaklanıyor. Burada bizi maliye denetler. Ancak kayıtsız, hal dışında çalışan ‘korsan komisyoncu’lar var. Pazarlık yapıp üreticiden 5 liraya almış. 1 lira üzerinden evrak düzenliyor. Gittiği yerde de 7 liraya satıyor. Maliyeye yakalanırsa sattığı fiyat üzerinden 7 liradan fatura kesiyor. Bakılınca 1 liraya aldı 7 liraya sattı. Ama aslında fatura kesmeyecekti yakalanmasaydı.”
‘3 LİRALIK DOMATESİN 8 LİRAYA SATILMASI DOĞAL”
Halden ürün alıp markete ulaştıran Tüccar Kenan Hasağdaş’ın, fiyat yükselişina yaklaşımı daha farklı. Hasağdaş, fiyat yükselişinda fire hesabı yapıyor. Hasağdaş, komisyoncudan aldığı üründen mutlaka kullanılmayacak kalitede ürünler olduğunu ve onları tasnif ettiklerini söyledi.
Kullanılmayan ürünün yüzde 10’luk bir maliyetinin olduğunu ve bunun fiyata eklendiğini anlatan Hasağdaş, “3 liraya aldık diyelim. İşçilik, kullanılmayan ürünün maliyeti, ambalaj maliyeti, nakliye kalemleriyle birlikte bu ürün İstanbul’da 4.50 liranın altında satılırsa zarar ederim. 5 liraya İstanbul haline geldi. Vergisi ve komisyonun ardından market rafına gelince orada da kar marjı ekleniyor. 3 liraya Antalya’dan çıkıp İstanbul’daki marketin rafına 8 liraya gelmesi aslında doğal bir durum” söyledi.
Hasağdaş, bazen 3 liraya alınıp 5 liraya satılacağı düşüncesiyle İstanbul haline gönderilen ürünün 2 liraya satılabildiğini de söyledi.
‘BÜYÜK KAR ELDE EDENLER KİMDİR?’
Kumluca Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı ve domates üreticisi Mustafa Çetin, “Biz sıcak iklim olmasından dolayı ülkemiz için üretim yapmaya devam ediyoruz. Fakat belimizi büken bir şey var. Bugün Kumluca Toptancı Hali’nde domates fiyatı 1.80- 2.20 lira arasında. Bu domatesler İstanbul’da 10 liraya satılıyor. Bu aradaki farkı kim yiyor? Biz maliyetinin altında domates satarken o aradaki farkı götüren, büyük kar elde edenler kimdir? Biz bunların irdelenmesini istiyoruz. Kimse hakkımızı yemesin. Kimse ülke çiftçisinin belini bükmesin. Bu konuda devlet yetkililerini göreve davet ediyoruz” söyledi.
‘ÜRETİCİ ZARARINA SATIYOR, TÜKETİCİ ÇOK PAHALI YİYOR’
Kumluca Ziraat Odası Başkanı Hidayet Kökce, “Biz ne kadar mal satarsak karlıyız. Çünkü seralarımız dopdolu. Çünkü biz ürettik. Yüce Mevlamız bize verdi. Gecemizi gündüzümüze kattık ürettik. Emeğimizin karşılığını almak istiyoruz. Dışarıya bağlı kalmamak için üretmeye devam ediyoruz. 1 lira ile 1.80 lira arasında giden domatesin 1 liranın üzerine koyduğumuz nakliye, ambar, masrafları ile birlikte oldu 3 lira. 1 lira da orada tüccar koysun, aracı koysun, 4 lira. 1 lira da market veya manav koysun 5 lira. 5 liraya satılmış olsa bizim malımız iç piyasada epey bir gidecek. Ama baktığımız zaman 10- 15 liraya domates satılıyor. Bu da bizi üzüyor” söyledi.
Antalya’da kilosu 50 kuruş veya 3 TL olan domates, nasıl bir fiyatlandırmayla markette 8 veya 10’TL’ye tüketiciye ulaşıyor? Haldeki toptancı, “korsan komisyoncuyu” suçluyor, halden sebze alıp markete satan tüccar ise, “3 TL’lik domatesin markette 8 TL’ye satılması” normal diyor. Üretici ise bütün tarafları suçluyor.
