Türkmenistan’da 14 Aralık’ta düzenlenen “Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Devlet Başkanları 1. Zirvesi’nde” üç ülke arasında imzalanan “Enerji Alanında İşbirliğinin Geliştirilmesine Dair Mutabakat Zaptı” ile Türkmenistan gazının Azerbaycan üzerinden Türkiye ve Avrupa’ya ulaştırılması için ön çalışmalara start verilmişti.
Zirvede, Türkmen gazının Türkiye ve Avrupa’ya ulaştırılması konusunun detaylarını değerlendirmek için üç ülkenin yetkililerinin yer alacağı çalışma grubu oluşturulması kararlaştırılmıştı.
Boğaziçi Üniversitesi Rektör Yardımcısı Gürkan Kumbaroğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkmen gazının Azerbaycan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya sevkinin hem Türk dünyası hem de Avrupa için “çok önemli bir açılım” olduğunu söyledi.
Kumbaroğlu, “Türkmen gazı, doğal gaz sıkıntısı çekilen bu dönemde Avrupa’nın enerji arz güvenliğine katkı verecek, aynı zamanda yeni bir kaynak olarak rekabetçiliği de destekleyen bir açılım olacak.” söyledi.
Türkmen gazının Türkiye’de kurulması planlanan Doğal Gaz Ticaret Hub’ına da önemli katkı sağlayabileceğini vurgulayan Kumbaroğlu, “Doğal Gaz Ticaret Hub’ı bir ‘kazan-kazan’ merkezi olacak. Hem Avrupa Birliği istediği gibi rekabetçi fiyatlar belirlenecek hem de doğal gaz referans fiyatı Türkiye’de belirlenmiş olacak. Hazar’dan gelen doğal gazın rolü büyüyecek. Dolayısıyla Avrupa’nın enerji arz güvenliğinde Türkiye ve Avrasya bölgesinin stratejik önemi artacak.” söyledi.
ÜÇ ALTERNATİFTEN BİRİ TÜRKİYE
Caspian Barrel Petrol Araştırmaları Merkezi Başkanı İlham Şaban ise Türkmen gazının Avrupa’ya sevki için üç alternatif bulunduğunu, çalışma grubunun bu alternatifleri hem maliyet hem de jeopolitik açıdan değerlendireceğini belirtti.
Alternatiflerden birinin Türkmenistan ile Azerbaycan arasında Hazar Denizi’nin dibine boru hattı inşa etmek olduğunu vurgulayan Şaban, bu durumda Hazar’a kıyıdaş diğer ülkeler Rusya, Kazakistan ve İran’la da mutabakat sağlanması gerektiğini ifade etti.
Şaban, ikinci alternatif olarak Türkmen gazının tankerlerle Azerbaycan’a ulaştırılabileceğini fakat maliyetin iyi analiz edilmesi gerektiğini kaydetti.
Türkmenistan ile İran arasında iki, İran ile Türkiye arasında ise bir boru hattının mevcut olduğunu hatırlatan Şaban, üçüncü alternatif olarak Türkmen gazının doğrudan İran üzerinden de Türkiye’ye taşınabileceğini ama bu ihtimalin çok zayıf olduğunu belirtti.
Şaban, “Türkmen gazının Hazar’dan geçirilerek Güney Gaz Koridoru ile Avrupa’ya sevkini ABD de destekliyor. ABD’li yetkililerin bu hususta açıklamaları var.” söyledi.
ÜÇ LİDER SİYASİ İRADE KULLANARAK ORTAYA KOYDU
Türkmen gazının Türkiye ve Avrupa’ya ulaştırılması düşüncesinin birtakım jeopolitik nedenlerle geç kalınmış bir girişim olduğunu vurgulayan Şaban, “Bugüne kadar bu düşünce belirli çevrelerde dile getirilse de ilk kez Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhammedov, siyasi irade sergileyerek kararlılıklarını ortaya koydu. Bu düşünce hayata geçirilirse tüm paydaşlar kazanç elde edecek.” yorumunu yaptı.
DÜNYANIN EN FAZLA DOĞAL GAZA SAHİP 4. ÜLKESİ
Türkmenistan, kanıtlanmış yaklaşık 13,6 trilyon metreküplük rezerv ile dünyanın en fazla doğal gaza sahip 4. ülkesi olarak biliniyor. Yıllık yaklaşık 80 milyar metreküp doğal gaz üreten Türkmenistan bunun yarısını kendisi kullanırken kalan kısmını Çin, Rusya ve İran’dan transit geçişle Azerbaycan’a ihraç ediyor.
Türkmenistan doğal gazının Türkiye ve Avrupa’ya taşınmasını “çok önemli bir açılım” şeklinde nitelendiren uzmanlar, bu girişimin hayata geçirilmesi halinde tüm paydaşların kazanacağı değerlendirmesinde bulundu.
