Büyükhelvacıgil, AA muhabirine, sektördeki son gelişmelere ilişkin değerlendirmede bulundu.
Ayçiçeği hasat sezonunun devam ettiği bugünlerde rekolte eksikliğiyle birlikte alım fiyatlarında “normal karşılanamayacak” dalgalanmalar yaşandığını vurgulayan Büyükhelvacıgil, bu duruma çözüm bulunamazsa raf fiyatlarının etkilenmesinin kaçınılmaz hale gelebileceğini söyledi.
Büyükhelvacıgil, gıda lojistiğinin zora girdiği yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ilk günlerinde Ticaret ile Tarım ve Orman bakanlıklarının başarılı bir yönetim sergilediğine dikkati çekerek, “O günlerde biz alınan tedbir ve önlemlerle tarım ve gıda sektöründe birçok ülkede yaşanan, rafların boşalması, stokların bitmesi, üretimin azalması, fiyat yükselişları gibi sorunları sektör olarak yaşamadık. Milletimiz de bu kapsamda gıdaya erişim konusunda endişeye düşmedi. Hasat sezonunda da aynı bütüncül yaklaşım ve hassasiyetle hem stratejik stok yapılması hem de rekolte eksikliğinin etkisiyle normal dışı seyreden fiyat yükselişlarının düzenlenmesi konusunda hükümetimizle başarılı çözümler yürütebileceğimize inanıyoruz. Sektör olarak bu konuda her türlü desteği vermeye hazırız.” söyledi.
“Stok azlığı tüketiciye yansıyor”
İthalata bağımlı bitkisel yağ sektörünün dünya pazarlarındaki üretim rekoltelerinden ve fiyat dalgalanmalarından etkilendiğini ifade eden Büyükhelvacıgil, şu değerlendirmede bulundu:
“Yerli üretimden eksik kalan yağlı tohum ihtiyacımızı uzun yıllardır Rusya, Ukrayna ve Balkan ülkeleri ile Karadeniz Havzası’ndan karşılıyoruz. Bu ülkelerdeki problemler sektörümüzü de yakından etkiliyor. Örneğin Çin’in artan talebi nedeniyle Ukrayna’da stokların azaldığını ve bunun da önümüzdeki dönemde bizi sıkıntıya sokacağını görüyoruz. En çok ayçiçeği çekirdeği ve yağı ithal ettiğimiz Rusya’nın salgınla birlikte nisan ayında ihracatı kapatmasıyla büyük sorun yaşadık. Ancak önceki yıllardaki uygulamamızdan dolayı stok devrimizin olması her şeye rağmen bu süreci problemsiz atlatmamıza yardımcı oldu. Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde en fazla ithalat yapılan ülkeler arasında ilk sırada yer alan Rusya’dan yapılan ithalatta buğday, ayçiçeği yağı ve ayçiçeği öne çıkıyor. Rusya eğer pandemiden dolayı yeni bir ihracat kısıtlaması getirirse zor durumda kalırız. Ülkeler doğal olarak önce kendi ihtiyaçlarını güvenceye alıyor, kalanını ihraç ediyor. Gıda arzının güvenliği pandeminin doğrudan ve dolaylı etkileriyle daha da önem kazandı. Bu konuda acil önlem alarak, yağlı tohum ve türevlerinde ‘stratejik stok’ oluşturulması gerekiyor. Stok azaldığında, ham madde aldığımız Rusya, Bulgaristan, Ukrayna gibi ülkelerde fiyatlar yükseliyor. Stok azlığı fiyat yükselişi olarak tüketiciye de yansıyor.”
“En çok ithal edilen ürünler arasında”
Türkiye’nin yaklaşık 2,7-3 milyon tonluk yağlı tohum ihtiyacı bulunduğu bilgisini veren Büyükhelvacıgil, buna karşın son yıllarda 1,3-1,5 milyon ton yerli üretim söz konusu olduğunu bildirdi.
Büyükhelvacıgil, şöyle devam etti:
“Şu an devam eden hasat sezonunda iklim değişikliğinin etkisi, ekili arazilerin azlığı ve pandeminin de dolaylı etkileri nedeniyle rekoltede azalma yaşanıyor. Bizim üretimimiz ihtiyacımızı karşılamıyor. Bu yılın 6 aylık döneminde dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde, geçen yılın aynı dönemine göre bitkisel yağ sektörünün ithalatın en çok yükseldiğı sektör olduğunu görüyoruz. Ham ayçiçeği yağı, buğday ve soya fasulyesi ile birlikte 6 aylık dönemde en çok ithal edilen ürünler arasında yer alıyor. Dünyada ayçiçeği yağına talep yükseldi. Soya fiyatları çok yükseldi.”
“Sürprizle karşılaşmamalıyız”
Büyükhelvacıgil, yağlı tohumda taban fiyatının açıklanmasının sektör adına iyi bir uygulama olduğunu belirterek, bu yıl yaşanan duruma ilişkin şunları kaydetti:
“Tarım ve Orman Bakanımız Bekir Pakdemirli geçen yıl ayçiçeği tohumu taban fiyatını ton başına 2 bin 500 lira olarak açıklayarak, sektörümüz açısından öngörülebilirlik sağlamıştı. Çiftçimiz de böylece para kazanarak işlerini devam ettirme fırsatı bulmuştu. Cüzi bir kısmı ürününü devletin açıkladığı fiyatın altında sattı ama bu piyasayı rahatsız edecek boyutta değildi. Gönül isterdi ki bu yıl da fiyat açıklansın ancak olmadı. Ayçiçeği hasadının tüm hızıyla devam ettiği bugünlerde Karadeniz Havzası’ndaki ülkelerde ve ülkemizde yaşanan rekolte eksikliğinin etkisiyle alım fiyatlarında normal kabul edilemeyecek dalgalanmalar yaşanıyor. Örneğin Çukurova’da 2 bin 950-3 bin 100 lira ile başlayan alımların, İç Anadolu ve Trakya’da 3 bin 600 lirayı geçtiğini görüyoruz. Ülkemizin üç ayrı bölgesinde bir ay gibi çok kısa zaman diliminde böylesine fiyat farklılığı gerek sanayicimizde gerekse çiftçilerimizde farklı mağduriyetlere sebep olur. Bizim en temel noktamız, üründe ve fiyatta istikrar ve öngörülebilirliktir. Dış piyasada da kur baskısının da aralarında bulunduğu birtakım etkenler yüzünden ummadığımız bir fiyatla karşı karşıyayız. Yağ, mutfaklarımızın vazgeçilmezi ve temel gıda maddelerimizden biri olduğu için ‘olmazsa olmaz’ konumdadır. Tarım ve Orman Bakanlığımız ile Ticaret Bakanlığımızın piyasaları yakından takip ettiklerini biliyoruz. Bu çerçevede önümüzdeki süreçte halkımızın yukarıdaki olumsuzluklardan etkilenmemeleri için önerilerimizi bakanlıklarımızla paylaşıyoruz.”
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) Başkanı Tahir Büyükhelvacıgil, dünyadaki talep yükselişi ve yağlı tohum rekoltesindeki azalma nedeniyle yağ arzında sıkıntı yaşanmaması için “stratejik ham yağ ve yağlı tohum stoku yapılması” çağrısında bulundu.
